อัฟกานิสถาน ศูนย์กลางการค้าในอดีตของเอเชียกลาง

อัฟกานิสถาน ดินแดนที่เคยเป็นจุดศูนย์กลางการค้าที่รุ่งเรืองในอดีตของแถบเอเชียกลาง เป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางสายไหมโบราณ แต่น่าเสียดายที่ถูกปกครองด้วย warlord หลายกลุ่ม ต่อสู้แย่งชิงอำนาจกันไม่มีที่สิ้นสุด ผ่านยุคมูจาฮิดินมาถึงตาลีบันที่มุ่งมั่นจะทำลายล้างอารยธรรมเดิมยุคกษัตริย์ปกครองให้หมดสิ้น

แม่หมีควายขอข้ามเรื่องสงครามยิบย่อยไปล่ะนะ มาพูดเรื่องสมบัติที่เหลือรอดในพิพิธภัณฑ์แห่งชาติคาบูลกันดีกว่า ว่ากันว่าเดิมมีมากกว่า 20000 ชิ้น หลังสงครามเหลืออยู่แค่ไม่ถึงสามร้อยชิ้น สมบัติทางอารยธรรมแห่งมวลมนุษยชาติที่ต้องสูญหายไปตลอดกาล เศร้าเลยค่ะ

แล้วชิ้นเด็ดๆ ที่เห็นในรูปรอดมาได้ยังไงล่ะ?

อ่านแล้วราวกับฉากในภาพยนต์ฮอลลีวู้ด เค้าบอกว่าตอนเกิดสงครามกลางเมืองครั้งแรก ทางการเห็นท่าจะต้านตาลีบันไม่ไหวก็เลยขนย้ายสมบัติล้ำค่าพวกนี้ไปอยู่ในห้องนิรภัยใต้ทำเนียบประธานาธิบดี ที่มีวิธีรักษาความปลอดภัยอย่างแน่นหนา มีคนถือกุญแจต่างกัน 7 ดอก ต้องมาไขด้วยกัน ผนังก็หนาเจาะไม่เข้า ว่ากันว่าอีธาน ฮันท์ จากมิชชั่น อิมพอสซิเบิลมาเองยังเข้าไม่ได้😳 นี่แหละค่ะ ชิ้นงามๆเลยยังเหลือให้เรามาชื่นชมมั่ง เพราะเมื่อพี่ตาลีบันแกบุก พี่เค้าทั้งขโมยทั้งทำลาย โดยเฉพาะชิ้นไหนที่เป็น pre- islamic ไม่ใช่อิสลามเนี่ยไม่มีเหลือ

สมบัติล้ำค่าพวกนี้เป็นประจักษ์พยานว่าดั้งเดิมอัฟกานิสถานไม่ได้เป็นดินแดนที่ยากจน แต่อุดมด้วยแร่ เช่น ลาปิซลาซูรี่ ซึ่งค้นพบเฉพาะที่นี่และสมัยโบราณนิยมกันมาก ยังมีทองคำ การ์เนต คาร์เนเลี่ยนสารพัด และดินแดนแห่งนี้ซึ่งอยู่เอเชียกลางยังเป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางสายไหมที่รวมเอาวัฒนธรรมหลากหลายชนชาติ มาดูกันดีกว่าว่านักโบราณคดีขุดเจออะไร ช่วงไหนบ้าง เอาสั้นๆละกันค่ะ

🔻ช่วง 2100 ปี ก่อนคริสตกาล หรือยุคอารยธรรมสินธุ ช่วงนี้ผู้คนเพิ่งอพยพมาตั้งรกรากแถวหุบเขาฮินดูกูซ แหล่งแร่เลยค่ะ ก็จะขุดเจอลูกปัดสวยๆ ของใช้ทำจากบรอนซ์

🔻ช่วงอาณานิคมกรีก Al kanum แปลได้อย่างน่ารักว่า lady moon เป็นช่วงที่อเล็กซานเดอร์มหาราชมายึดครองดินแดนแถบนี้อยู่ราว 200 ปี สมบัติชิ้นเด็ดๆ ที่ขุดเจอจะแสดงให้เห็นอิทธิพลของศิลปะกรีกที่มีต่อพุทธศาสนาที่ถูกนำไปเผยแพร่ในยุคพระเจ้าอโศกมหาราช และก็จะมีงานที่แสดงให้เห็นการผสมผสานระหว่างศิลปะกรีกกับพื้นเมือง

🔻ช่วง 145 ปี ก่อนคริสตกาล ช่วงนี้เจอแต่ของสวยๆ ที่ขุดเจอแถว Tillya tepe หรือหุบเขาแห่งพระเจ้า เป็นที่ฝังศพของหัวหน้าเผ่าเร่ร่อนพร้อมฝ่ายหญิงอีก 5 ร่าง สมบัติที่พบแสดงว่าท่านหัวหน้ารวยไม่ธรรมดาเลย นักโบราณคดีขุดเจอเครื่องประดับทองที่เรียกว่าทองแบคเทอเรียน มีการออกแบบสวยงามมาก เป็นการผสมผสานศิลปะทั้งกรีก โรมัน จีน อินเดีย พื้นเมือง แสดงว่ามีการติดต่อค้าขาย ปฎิสัมพันธ์กันจนรวยอู้ฟู่

แต่ก็ยังดีที่สมบัติยังเหลือรอดมาให้ขุดเจอได้ล่ะนะ เพราะช่วงหลังยุคกรีกเข้าครอบครอง ดินแดนแถบนี้ก็เจอศึกหนักทั้งโรมัน ฮั่น เติร์ค เจงกิสข่าน warlord อีกหลายเผ่า จนมาถึงรัฐบาลยุคนี้ภายใต้การสนับสนุนของอเมริกา ซึ่งให้คำมั่นสัญญากับประชาคมโลกว่าจะทำตัวอบอุ่นเป็นมิตร ใกล้ชิดประชาชน

เราก็ได้แต่หวังว่ารัฐบาลอัฟกานิสถานจะรักษาสมบัติของชาติและของมวลมนุษยชาติไว้ได้ตลอดกาลไม่ลดลงไปกว่านี้นะคะ

cr. ภาพ ; internet